انواع استرس از دید روانشناسی
استرس واکنشی طبیعی بدن به تغییرات و فشارهای زندگی است. این واکنش می‌تواند هم جسمی و هم روانی باشد. در واقع، استرس نوعی مکانیسم دفاعی است که بدن برای مقابله با موقعیت‌های چالش‌برانگیز فعال می‌کند. برای آشنایی با انواع استرس از دید روانشناسی با مجله اینترنتی لاجورد همراه باشید.
استرس فیزیکی
استرس فیزیکی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن بدن تحت فشار فیزیکی قرار می‌گیرد و این فشار می‌تواند به سلامت جسمی و روحی فرد آسیب برساند. این نوع استرس ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد. انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید و طولانی‌مدت، مانند ورزش‌های سنگین یا کارهای بدنی سخت، می‌تواند منجر به استرس فیزیکی شود. این نوع فعالیت‌ها ممکن است باعث خستگی عضلانی، آسیب‌های ورزشی، و یا فشار بیش از حد به سیستم قلبی و عروقی شود.
خواب ناکافی و بی‌کیفیت می‌تواند فشار زیادی بر روی بدن وارد کند و باعث ایجاد استرس فیزیکی شود. کمبود خواب می‌تواند به اختلالات هورمونی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، و مشکلات دیگر منجر شود. نداشتن تغذیه مناسب یا کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن می‌تواند منجر به استرس فیزیکی شود. تغذیه نامناسب می‌تواند بر روی انرژی، قدرت عضلانی، و عملکرد عمومی بدن تأثیر منفی بگذارد.
قرار گرفتن در شرایط محیطی نامناسب مانند دماهای بسیار بالا یا پایین، آلودگی هوا، و یا صداهای مزاحم می‌تواند به استرس فیزیکی منجر شود. برخی از بیماری‌ها و اختلالات پزشکی می‌توانند به استرس فیزیکی منجر شوند. برای مثال، مشکلات مفصلی، دردهای مزمن، و یا مشکلات هضمی می‌توانند فشار زیادی به بدن وارد کنند.
استرس روانی و احساسی نیز می‌تواند به صورت فیزیکی به بدن تأثیر بگذارد. برای مثال، استرس مزمن می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی، سردرد، و یا مشکلات قلبی شود. علائم استرس فیزیکی خستگی مفرط، دردهای عضلانی و مفصلی، اختلالات خواب، تغییرات در اشتها، مشکلات گوارشی، کاهش قدرت تمرکز و حافظه می باشد. مدیریت استرس فیزیکی شامل روش‌های مختلفی از جمله استراحت کافی، تغذیه سالم، ورزش منظم، و تکنیک‌های آرامش‌بخشی می‌شود.
استرس احساسی
استرس احساسی یا عاطفی نوعی واکنش طبیعی بدن ما به رویدادها، چالش‌ها و تغییراتی است که در زندگی با آن‌ها مواجه می‌شویم. این نوع استرس، برخلاف استرس فیزیکی که ممکن است به دلیل فعالیت بدنی شدید یا بیماری ایجاد شود، ناشی از احساسات و عواطف ماست. اگر استرس احساسی به مدت طولانی ادامه یابد، می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر منفی بگذارد و منجر به مشکلات جدی‌تری مانند افسردگی، اضطراب، بیماری‌های قلبی و… شود. اگر استرس احساسی شما شدید و طولانی مدت باشد و بر زندگی روزمره شما تأثیر منفی بگذارد، حتما به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: تکنیک‌های مقابله ای برای مدیریت استرس
استرس تروماتیک (پس از سانحه)
استرس تروماتیک، که به‌عنوان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز شناخته می‌شود، یک اختلال روانی است که می‌تواند پس از تجربه یا شاهد بودن یک رویداد تروماتیک یا آسیب‌زا ایجاد شود. این رویدادها می‌توانند شامل حوادثی مانند تصادفات، حملات خشونت‌آمیز، بلایای طبیعی، یا تجربه‌های نظامی باشند.
بازگشت به یادآوری رویداد (فلاش‌بک‌ها) افراد ممکن است احساس کنند که دوباره در حال تجربه رویداد تروماتیک هستند و این احساسات می‌توانند به شدت و به طور غیرقابل کنترل بروز کنند. کابوس‌ها و خواب‌های پریشان رویاها و کابوس‌هایی که به طور مکرر درباره رویداد تروماتیک باشند، می‌توانند باعث اختلال در خواب و خستگی مفرط شوند.
اجتناب و بی‌احساسی فرد ممکن است تلاش کند تا از مکان‌ها، افراد، یا فعالیت‌هایی که به یادآوری رویداد تروماتیک مرتبط هستند، اجتناب کند. همچنین، احساس بی‌احساسی یا عدم ارتباط با دیگران ممکن است تجربه شود. حساسیت و تحریک‌پذیری واکنش‌های شدید و تحریک‌پذیری، مانند خشم، اضطراب، و مشکل در تمرکز، می‌تواند ناشی از استرس تروماتیک باشد. افراد ممکن است به راحتی ناراحت شوند یا واکنش‌های شدیدی نشان دهند.
تغییرات در تفکر و خلق و خو احساس گناه، شرم، یا عدم اعتماد به نفس، به‌ویژه در مورد خود یا دیگران، ممکن است بروز کند. فرد ممکن است احساس کند که آینده‌ای نخواهد داشت یا احساس یأس و ناامیدی کند. درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از روش‌های مؤثر در درمان PTSD است که به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی را شناسایی و تغییر دهند. درمان پردازش مواجهه (PE) به فرد کمک می‌کند تا با یادآوری و پردازش خاطرات تروماتیک مواجه شود.
داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. گروه‌های حمایتی و مشاوره‌های فردی می‌توانند به افراد کمک کنند تا احساسات خود را مدیریت کنند و با تجربه‌های گذشته کنار بیایند. تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی، و ورزش منظم می‌تواند به کاهش استرس و بهبود وضعیت روانی کمک کند. در صورتی که فرد علائم PTSD را تجربه می‌کند، مراجعه به یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک برای دریافت تشخیص و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
استرس شدید
استرس شدید وضعیتی است که در آن فشار و تنش روانی و فیزیکی فرد به حدی افزایش می‌یابد که ممکن است تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت و عملکرد فرد داشته باشد. این نوع استرس معمولاً نتیجه مواجهه با وضعیت‌های بحرانی، چالش‌های بزرگ، یا تغییرات مهم زندگی است. در صورتی که استرس شدید به‌طور مداوم و بدون بهبود در تلاش‌های خود برای مدیریت آن ادامه یابد، مشاوره با یک متخصص سلامت روان می‌تواند به شناسایی و درمان مشکلات به‌طور مؤثر کمک کند.
روش های مقابله با استرس
استرس بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره است. اما با استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان آن را مدیریت کرد و اثرات منفی آن را کاهش داد.
- مدیتیشن و تنفس عمیق: این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا ذهن خود را آرام کرده و بر لحظه حال تمرکز کنید.
- یوگا: ترکیبی از حرکات بدنی، تنفس و تمرکز است که به کاهش استرس و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کند.
- تکنیک های ریلکسیشن: مانند تصویرسازی هدایت‌شده و ماساژ درمانی می‌توانند به کاهش تنش عضلانی و آرامش ذهن کمک کنند.
- نوشتن روزانه: نوشتن درباره احساسات و افکار می‌تواند به شما کمک کند تا آن‌ها را بهتر درک کرده و مدیریت کنید.
- تغییر نگرش: تلاش کنید تا نگرش مثبتی نسبت به موقعیت‌ها داشته باشید و بر جنبه‌های مثبت زندگی تمرکز کنید.
- ورزش منظم: ورزش به آزادسازی اندورفین‌ها کمک می‌کند که احساس خوبی ایجاد می‌کنند و استرس را کاهش می‌دهند.
- خواب کافی: خواب کافی برای سلامت جسمی و روانی ضروری است.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای مغذی و اجتناب از غذاهای فرآوری شده به بهبود خلق و خو و کاهش استرس کمک می‌کند.
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل: این مواد می‌توانند اضطاب را افزایش دهند.
- گذراندن وقت در طبیعت: بودن در طبیعت می‌تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کند.
- وقت گذراندن با دوستان و خانواده: ارتباطات اجتماعی قوی به شما کمک می‌کنند تا احساس حمایت و پشتیبانی کنید.
- یادگیری مهارت‌های جدید: یادگیری چیزهای جدید می‌تواند به شما احساس موفقیت و رضایت بدهد.
- مدیریت زمان: برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی کارها می‌تواند به شما کمک کند تا احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشید.
اگر احساس می‌کنید که استرس شما بر زندگی روزمره شما تأثیر منفی گذاشته است، بهتر است با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا تکنیک‌های مقابله با استرس را بیاموزید و در صورت لزوم، درمان‌های مناسب را دریافت کنید. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که شما تنها نیستید و راه‌های بسیاری برای مقابله با استرس وجود دارد.
