علت و علائم ابتلا به شپش سر

شپش سر یک حشره کوچک و بدون بال است که روی پوست سر انسان زندگی می‌کند و از خون تغذیه می‌کند. این حشره بسیار کوچک است و با چشم غیرمسلح به سختی دیده می‌شود. شپش سر باعث خارش شدید پوست سر می‌شود و می‌تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
با مجله اینترنتی لاجورد همراه باشید تا با علت و علائم ابتلا به شپش سر بیشتر آشنا شوید.

علت ابتلا به شپش موی سر

علت اصلی ابتلا به شپش موی سر، تماس مستقیم با فرد آلوده است. این تماس می‌تواند از طریق تماس سر با سر، مستقیم‌ترین راه انتقال شپش، تماس سر با سر فرد آلوده است. استفاده مشترک از شانه، برس، کلاه، روسری، بالش، حوله و سایر وسایل شخصی آلوده به شپش، می‌تواند باعث انتقال آن شود.

شپش سر ارتباطی با بهداشت فردی ندارد. یعنی افراد تمیز و مرتب نیز می‌توانند به شپش مبتلا شوند. کودکان بیشتر از بزرگسالان به شپش سر مبتلا می‌شوند، زیرا بیشتر با هم در تماس هستند و وسایل شخصی خود را به اشتراک می‌گذارند.

مدارس یکی از مکان‌های شایع برای شیوع شپش سر هستند. عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلا به شپش سر را افزایش دهند زندگی در محیط‌های شلوغ مانند خوابگاه‌ها، اردوگاه‌ها و مهدکودک‌ها یا داشتن موهای بلند، محیط مناسبی برای رشد و پنهان شدن شپش‌ها هستند. شپش سر نمی‌تواند بپرد یا پرواز کند و از طریق حیوانات خانگی منتقل نمی‌شود.

علائم ابتلا به شپش سر

• خارش شدید پوست سر: این شایع‌ ترین علامت است و معمولاً در پشت گوش‌ها و گردن بیشتر احساس می‌شود.
• دیدن شپش یا تخم شپش: شپش‌ها حشرات کوچک و بی‌بال هستند و تخم‌های آن‌ها (نیت) به رنگ سفید مایل به زرد و به اندازه یک دانه کنجد است که معمولاً به ساقه مو چسبیده است.
• احساس حرکت چیزی روی سر: برخی افراد احساس می‌کنند چیزی روی سرشان حرکت می‌کند.
• زخم‌های کوچک روی پوست سر: به دلیل خارش شدید، ممکن است روی پوست سر زخم‌های کوچکی ایجاد شود.
• غدد لنفاوی متورم: گاهی اوقات، غدد لنفاوی گردن ممکن است به دلیل واکنش آلرژیک به بزاق شپش متورم شود.

گاهی اوقات ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم شپش سر ظاهر شود. شپش سر ارتباطی با بهداشت فردی ندارد و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

اگر به شپش سر مشکوک هستید،  موهای خود را به دقت بررسی کنید به دنبال شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها در اطراف خط رویش مو، پشت گوش‌ها و گردن باشید. از شانه مخصوص شپش استفاده کنید این شانه به شما کمک می‌کند تا شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها را از موهایتان جدا کنید. لباس‌ها، ملحفه‌ها و سایر وسایل شخصی خود را با آب داغ بشویید.
در یکی از مقالات سایت لاجورد به بررسی نکات مراقبت روزانه از مو پرداخته ایم.

چطور بفهمیم به شپش سر مبتلا شده‌ایم؟

شپش سر (Pediculosis capitis) یک انگل کوچک است که در موی سر انسان زندگی می‌کند و از خون پوست سر تغذیه می‌کند.  خارش یکی از شایع‌ترین علائم شپش سر است و به دلیل واکنش پوست به بزاق شپش ایجاد می‌شود. این خارش معمولاً پس از چند هفته از ابتلا شروع می‌شود.

شپش‌ها موجودات کوچکی به اندازه یک دانه کنجد هستند و معمولاً به رنگ خاکستری یا قهوه‌ای روشن دیده می‌شوند. آن‌ها به سرعت حرکت می‌کنند و ممکن است در نزدیک به ریشه مو قابل مشاهده باشند. تخم‌های شپش (که به آن‌ها “رشک” گفته می‌شود) به موهای نزدیک به پوست سر چسبیده‌اند و ممکن است شبیه به شوره سر به نظر بیایند، اما برخلاف شوره، به راحتی از مو جدا نمی‌شوند. رشک ‌ها به رنگ سفید یا زرد هستند و معمولاً در نزدیکی گردن یا پشت گوش یافت می‌شوند.

خارش مداوم ممکن است باعث ایجاد زخم یا تحریکات پوستی در نواحی خارش‌دار شود. این زخم‌ها می‌توانند به عفونت‌های ثانویه منجر شوند. برخی از افراد ممکن است احساس کنند که چیزی در سرشان حرکت می‌کند. این احساس ممکن است به دلیل وجود شپش‌ها ایجاد شود.

استفاده از شانه مخصوص شپش (که دندانه‌های نازک دارد) به تشخیص سریع‌تر شپش و تخم‌های آن کمک می‌کند. شانه کردن مو در شرایط مرطوب به دلیل کاهش حرکت شپش‌ها مؤثرتر است. اگر مشکوک به ابتلا هستید، بهتر است به پزشک یا داروساز مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب دریافت کنید.

درمان شپش سر

درمان شپش سر نیاز به استفاده از روش‌های مختلف دارد تا شپش‌ها و تخم‌های آنها به طور کامل از بین بروند. در زیر چندین روش موثر برای درمان شپش سر آورده شده است:

1. استفاده از شامپوهای ضد شپش  (Pediculicides)

این شامپوها دارای مواد شیمیایی خاصی هستند که شپش‌های بالغ و تخم‌های آن‌ها را از بین می‌برند. برخی از این شامپوها شامل مواد فعالی مانند پرمترین (Permethrin) یا پیریترین (Pyrethrin) هستند. روش استفاده به این شکل است که  موهای خود را با شامپو شستشو داده و بگذارید طبق دستور العمل محصول برای مدت زمان مشخصی روی سر بماند. پس از شستشو، موها را به خوبی آبکشی کنید و با شانه دندانه‌ریز تخم‌ها و شپش‌های مرده را خارج کنید. معمولاً یک هفته بعد از استفاده، نیاز به تکرار درمان دارید.
اگر دوست دارید با بهداشت و سلامت مو بیشتر آشنا شوید مقاله موجود در سایت لاجورد را مطالعه کنید.

2. شانه‌کردن مو با شانه مخصوص  (Nit Comb)

شانه‌های مخصوص شپش (شانه‌های دندانه‌ریز) برای خارج کردن شپش‌ها و تخم‌ها از مو بسیار مؤثر هستند. برای استفاده بهتر موها را مرطوب کرده و از یک نرم‌کننده استفاده کنید تا شانه راحت‌تر حرکت کند. شانه را از نزدیک به پوست سر شروع کنید و آن را تا نوک مو بکشید. این کار را چندین بار در هفته انجام دهید و تا زمانی که هیچ شپش یا تخمی پیدا نکنید، ادامه دهید.

3. استفاده از داروهای خوراکی (در موارد شدید)

اگر شامپوها و شانه‌کردن مؤثر نباشد یا عفونت بسیار شدید باشد، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند ایورمکتین (Ivermectin) تجویز کند که به درمان کمک می‌کند.

4. روش‌های طبیعی

برخی افراد ترجیح می‌دهند از درمان‌های خانگی و طبیعی استفاده کنند.  روغن زیتون یا روغن نارگیل این روغن‌ها به عنوان ماده‌ای که شپش‌ها را خفه می‌کند استفاده می‌شوند. پس از استفاده از روغن روی مو و پوست سر، بگذارید چند ساعت (یا شب تا صبح) بماند و سپس با شانه دندانه‌ریز شپش‌ها را جدا کنید. برخی معتقدند سرکه سفید می‌تواند به جدا شدن تخم‌های شپش از مو کمک کند، اما شواهد علمی کافی برای تأیید آن وجود ندارد.
در یکی از مقالات سایت لاجورد درمورد روغن پالم پرداخته ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید این مقاله را مطالعه کنید.

5. شستشوی ملافه و لباس‌ها

برای جلوگیری از بازگشت شپش‌ها، لازم است که ملافه‌ها، بالش‌ها، لباس‌ها و سایر وسایل شخصی که در تماس با سر بوده‌اند با آب داغ شسته و در دمای بالا خشک شوند.

6. پیشگیری از انتقال

برای جلوگیری از گسترش شپش سر از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند شانه، برس، کلاه و حوله خودداری کنید. از تماس نزدیک با افرادی که مبتلا به شپش هستند پرهیز کنید.

در صورت بازگشت شپش یا ادامه مشکل پس از چند بار استفاده از شامپوها یا شانه‌کردن، حتماً با پزشک مشورت کنید. برخی شامپوهای ضد شپش ممکن است برای کودکان زیر ۲ سال یا زنان باردار مناسب نباشند، بنابراین قبل از استفاده با پزشک مشورت کنید.

راه های جلوگیری از ابتلا به شپش سر

سعی کنید سر خود را با سر افرادی که ممکن است به شپش آلوده باشند، تماس ندهید. به خصوص در مکان‌هایی مانند مدارس، مهدکودک‌ها و اردوگاه‌ها باید مراقب باشید. از استفاده مشترک از شانه، برس، کلاه، روسری، بالش، حوله و سایر وسایل شخصی که با سر در تماس هستند، خودداری کنید.

لباس‌ها، ملحفه‌ها و سایر وسایلی که با سر در تماس هستند را به طور مرتب با آب گرم و مواد شوینده بشویید. به خصوص در مواردی که در محیط‌هایی با احتمال شیوع شپش سر هستید، موهای خود را به طور مرتب بررسی کنید تا در صورت وجود شپش یا تخم آن، زودتر اقدام به درمان کنید. به کودکان آموزش دهید که از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خود با دیگران خودداری کنند و در صورت احساس خارش سر، موضوع را با شما در میان بگذارند. از استفاده مشترک از محصولات آرایشی مو مانند ژل، موس و اسپری مو خودداری کنید.