9 کاربرد کریپتون در زندگی که احتمالا نمیدانستید!
کریپتون یک گاز بی بو، بی اثر و نجیب است که پس از هلیوم، نئون و آرگون به عنوان غلیظترین گاز اتمسفر زمین شناخته میشود. این گاز در سال 1898 توسط شیمیدانان مطرح بریتانیایی یعنی ویلیام رمزی و تراورز کشف شد. احتمالا بارها با لیزرهای نئونی یا فلشهای مورد استفاده در عکاسی مواجه شدهاید، اما آیا تا به حال با خود اندیشیدهاید این لیزرها یا فلشهای عکاسی از چه ساخته شدهاند؟
ما در این مطلب به کاربرد گاز کریپتون در زندگی پرداختهایم و پس از آن به بررسی جزئیات مهم کاربرد کریپتون در صنعت پزشکی، عکاسی و … هم میپردازیم.
نگاهی به موارد استفاده کریپتون در صنایع
بد نیست بدانید اولین بار نام کریپتون از کریپتونیت سوپرمن (مجموعه کمیکهای سوپرمن) یا سیاره اصلی او گرفته شد، این گاز همچون سنگ فضایی افسانه‌ای که منجر به افزایش قدرت میشود به دو رنگ آبی و سفید دودی موجود است.
گاز کریپتون همچون کلیه گازهای بی اثر، نقطه ذوب و جوش خاصی دارد که تولیدکنندگان باید آنها را قبل از استفاده مدنظر قرار دهند. اگر بخواهیم نگاهی به کاربردهای کریپتون داشته باشیم، باید بگوییم از این گاز در تولید لامپهای سفید روشن مخصوص عکاسی یا دستگاه‌های مورد استفاده در تحقیقات فیزیکی و شیمیایی استفاده میشود.
همچنین در فلاشهای عکاسی یا صنعت فیلمبرداری به دلیل سبک وزن بودن از این گاز بهره برده میشود. از لحاظ قیمت این گاز ارزش و بهای بیشتری در مقایسه با آرگون یا نیتروژن دارد و به دلیل کمیاب بودن و عمر زیادش به طور معمول از آن در ساخت لامپهای هالوژن یا ساخت موشک و انتقال دادههای فضایی بهره برده میشود. بد نیست بدانید لولههای نئونی رنگی که از آنها در تابلوهای تبلیغاتی کنار جادهها استفاده میشوند هم درصدی کریپتون دارند. در ادامه بیشتر با موارد استفاده این گاز پرکاربرد آشنا میشویم.
صنعت عکاسی
شاید بتوان کاربرد گاز کریپتون در زندگی یک هنرمند را به صنعت عکاسی، فیلمبرداری و ثبت لحظات خاص اختصاص داد. کریپتون به واسطه تاثیرهایی که بر صنعت نورپردازی دارد یکی از محبوبترین گازها در صنعت عکاسی است، البته لامپها و لولههای فلاش مورد استفاده این صنعت هم اغلب با گاز کریپتون پر میشوند.
زمانی که رنگهای سفید روشن عکاسی فعال شوند و تصویر واضحی از مدل عکاسی ثبت کنند، در واقع کریپتون تاثیرگذاری خود را در این صنعت انجام داده است.
نورپردازی نئون و فلورسنت
در ساخت علائم نئون از دو گاز کریپتون و نئون استفاده میشود، در واقع کریپتون یکی از اساسیترین اشکال مورد استفاده در تولید نورهای نئونی و فلورسنت است. نئون پس از اتصال جریان الکتریکی به رنگ قرمز تغییر پیدا میکند، این در حالی است که کریپتون به رنگهایی نظیر آبی-سبز، سبز-زرد یا سفید متمایل به آبی تغییر رنگ میدهد. در حقیقت تلفیق این دو با هم منجر به خلق طیفهای رنگی بیشتری در تابلوها میشود.
کاربرد کریپتون در فیلمبرداری
از آنجایی که کریپتون میتواند در فشار کم جریان الکتریکی کار کند و تنوع رنگی بالایی مخصوصا در تناژ سفید مایل به آبی ایجاد کند، از آن در قسمتهایی از فرآیند فیلمبرداری همچون فلاش و عکاسی با سرعت بالا، فیلمبرداری و ثبت لحظات با کیفیت بالا استفاده میشود. از سالهای دور در تهیه اسلایدها و فیلم پروژکتورهای قدیمی از کریپتون استفاده میشد و امروزه در صنعت سینما و فیلمبرداری گاز کریپتون به ثبت فیلمهایی با کیفیت بالا کمک میکند.
تحقیقات علمی
کریپتون یک ابزار اندازه گیری برای استفاده ایزوتوپهای رادیواکتیوی با هدف تعیین نرخ واپاشی است. علاوه بر این به عنوان ابزاری پایدار و غیر واکنشی در حضور مواد شیمیایی هم شناخته میشود. به دلیل برخورداری از موارد ذکر شده، از سال 2011 گاز کریپتون در انواع مختلف تحقیقات حوزه اتم، نمونه‌های هستهای، سن فسیل‌ها، بررسی قدمت یخها و آثار باستان شناسی مورد استفاده قرار گرفته است.
نور لیزر و هولوگرافی
از جمله کاربرد گاز کریپتون در زندگی میتوان به استفاده از این گاز در تولید نور لیزرهای یونی و هولوگرافیها اشاره کرد. لیزرهای یونی از دو عنصر کریپتون و آرگون که منجر به ایجاد نورهای خیرهکنندهای در کنسرتها، جشنها، جشنوارهها و بخشهای ابتدایی و انتهایی پخش فیلم در سینما میشوند، تشکیل شده است.
به طور معمول این نورها در خلق فضاهایی خیره کننده همچون نمایشگاهها، کنسرتها و فضاهای سرگرم کننده کاربرد دارند. در ضمن هولوگرافی به کار رفته در آزمایشگاههای پزشکی که از آنها برای تولید تصاویر سه بعدی مدلهای آزمایشی استفاده میشود هم از کریپتون ساخته شدهاند.
ساخت تراشههای نیمه هادی
از آنجایی که کریپتون به عنوان یکی از گازهای کمیاب در صنعت لیزر و فناوریهای روز همچون کامپیوتر و موبایل شناخته میشود، تولیدکنندگان صنایع دیجیتال و فناوری از این گاز در فرآیند ساخت تراشههای نیمه هادی هم استفاده میکنند.
علم پزشکی
شاید بتوان یکی از کاربردهای اصلی کریپتون را در حوزه پزشکی دانست. از کریپتون در لیزرهای مورد استفاده در درمان پارگیهای شبکیه، گلوکوم و دژنراسیون ماکولا چشم استفاده میشود. همچنین از این گاز بی خطر در جراحی لیزر چشم برای اصلاح بینایی، سی تی اسکن و ام آر آی، فناوری تصویربرداری، ارزیابی و نتیجه گیری گزینههای درمانی اسکن بهره برده میشود. یکی از کاربردیترین موارد استفاده این گاز بهره بردن از آن برای بررسی وضعیت ریههای بیماران تنفسی است.
گاز پرکننده لامپ
بد نیست بدانید از مهمترین کاربرد گاز کریپتون در زندگی میتوان به استفاده از آن در صرفه جویی هزینه و انرژی اشاره کرد. کریپتون که به عنوان گاز پرکننده لامپها مورد استفاده قرار میگیرد، عایق کارآمدی برای صرفه جویی در انرژی است. همچنین باعث کاهش رسانایی حرارتی شده و از خروج گرما هم جلوگیری میکند.
ساخت موشک و پیشرانه ماهوارهای
وسایل نقلیه فضایی به کمک گازهایی که در یونها و الکترونها تجزیه میشوند، با نیروهای زیاد از رانشگر خارج میشوند. این نوع از گازها که به عنوان نیروی محرکه الکتریکی موشکها هم شناخته میشوند، بسیار نادر هستند و یکی از آنها کریپتون است. همچنین از این گاز برای انتقال دادهها به تلویزیون، رادیو، اینترنت در سراسر جهان هم استفاده میشود.
نگاهی به موارد استفاده دیگر کریپتون
ما به صورت مفصل به انواع مختلف کاربردهای گاز کریپتون در زندگی پرداختیم، در این بخش نگاهی به کارایی و موارد استفاده دیگر این گاز خواهیم داشت.
- در صنعت بسته بندی مواد غذایی از کریپتون برای استریل کردن سیالات استفاده میشود.
- لیزرهای اگزایمر مخلوطی از کریپتون و فلوئور هستند و از آنها در جراحی چشم استفاده میشود.
- کریپتون در تصویربرداری سیستم تنفسی با هدف تشخیص ناهنجاریها کارآمد است.
- Kr-85 در تحقیقات مرتبط به قلب و دیگر سیستمهای داخلی بدن استفاده میشود.
- در تولید لیتوگرافی نیمه هادی از کریپتون بهره برده میشود.
پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با کاربرد مهم کریپتون در صنعت، به این مطلب مراجعه کنید.
جمع بندی
ما در این مقاله به صورت کامل به نقد و بررسی کاربرد گاز کریپتون در زندگی و علوم مختلف همچون صنعت عکاسی، فیلمبرداری و علوم تحقیقاتی و پزشکی پرداختیم. واقعیت این است که گازها در زندگی روزمره کاربردهای بسیاری دارند و لوازم و ابزارهای بسیاری هستند که با استفاده از انواع گازها تولید می شوند.
این محتوا توسط آگهی دهنده منتشر شده و مجله اینترنتی لاجورد مسئولیتی در قبال آن ندارد.
